KUR'ÂN-I KERİMİ belli aralıklarla, belli bir süre içinde tamamını okumaya hatim denir. Kur'ân'ı ilk hatmeden Peygamber Efendimizdir (a.s.m.). Daha sonra Sahabilerle devam eden bu güzel sünnet günümüze kadar gelmiş ve hiç aksatılmadan devam etmektedir.
Resul-i Ekrem Efendimiz (a.s.m.) Kur'ân'ı tertil üzere, ağır ağır, aceleye getirmeden okuyarak hatim indirmeyi Allah'ın en çok sevdiği işlerden biri olarak bildirmiştir.
Dolayısıyla bu ibadet fiilî bir sünnettir, Peygamberimi-zin (a.s.m.) bizzat işlediği bir ibadet türüdür. Aynı za-manda Cenâb-ı Hakkın en çok razı olduğu feyizli bir ameldir.
Amr bin Şuayb'in rivâyetine göre Resulullah Sallallâhü Aleyhi Vesellem şöyle buyurmuştur:
'Kul, Kur'ân'ı hatmettiği zaman hatmettiği esnada, ona altmış bin melek istiğfar eder.'
Kur'ân-ı Kerîmi hatmetmenin Cennetteki mükâfatı da çok yüksektir. Her bir Kur'ân âyeti, bir Cennet meyvesi olarak okuyanı karşılayacaktır.
Enes bin Malik'in rivâyetine göre Resulullah Sallallâhü Aleyhi Vesellem şöyle buyurmuştur:
'Kur'ân okuyan için, her hatim yaptığı zaman müstecap bir duası ve Cennette bir ağaç vardır. Eğer bir karga bu ağacın kökünden başlayıp uçmaya başlasa ve yaşlanıncaya kadar uçacak olsa en uç dalına dahi yetişemez.'
Resul-i Ekrem Efendimizle (a.s.m.) Hz. Cebrail'in her yılın Ramazan ayında o zamânâ kadar nâzil olan âyet ve sûreleri karşılıklı olarak birbirlerine okuyarak mukabele ettikleri ve bir anlamda hatim indirdikleri bilinmektedir.
Müslümanlar da Ramazan'da genellikle camilerde ve bazı evlerde Kur'ân okutup dinlemek sûretiyle hatim indirmeyi adet haline getirmişlerdir.
Esas olarak hatim indirmenin belli bir zamanı ve süresi yoktur, ancak Resulullahın Sallallâhü Aleyhi Vesellem bilhassa geceleri çokça Kur'ân okurdu. Bir teşvik olarak gecenin ve günün ilk saatlerinde hatim yapılması tavsiye edilmektedir.
Hz. Sa'd'in rivâyetine göre Resulullah Sallallâhü Aleyhi Vesellem şöyle buyurmuştur:
'Kur'ân hatmi gecenin ilk saatlerine tesadüf ederse, melekler sabaha kadar hatim sahibine duada bulunurlar. Eğer günün ilk saatlerine tesadüf ederse, melekler akşama kadar hatim sahibine duada bulunurlar.'
Tâbiînin büyüklerinden Abdullah bin Mübarek bu hadisin bir açıklaması olarak şu usûlü hatırlatır:
'Kışın gecenin ilk saatlerinde, yaz mevsiminde ise gündüzün ilk saatlerinde hatim yapmak müstehaptır.'
Kaç günde bir hatim yapılması hususunda Sahabilerin uygulamasına gelince; Sahabiler içinde haftada veya üç günde bir hatim indirenler olduğu gibi, bazılarının bundan daha az veya daha çok bir süre içinde bu işi gerçek-leştirdikleri rivâyet edilmiştir.
Bu konuyla alakalı olarak Hasan bin Ziyad, İmam Âzam Ebû Hanife'nin şöyle bir sözünü nakleder:
'Kur'ân-ı Kerîmi senede iki defa hatmeden kimse Kur'ân'ın hakkını vermiş olur. Çünkü Resulullah Sallallâhü Aleyhi Vesellem vefatı senesinde Kur'ân'ı Cebrail Aleyhisselâma iki kere arz etmişti.'
Bununla birlikte, Abdullah bin Ömer'in 'Üç günden daha az bir zamanda Kur'ân'ı hatmeden kişi ne okudu-ğunu anlamamıştır' dediği kaydedilmektedir.
Hz. Âişe de bunu teyit ederek Resul-i Ekrem Efendimizin (a.s.m.) üç günden az bir sürede Kur'ân'ı hatmet-mediğini söylemiştir.
Yine bu konuyla alakalı olarak Abdullah bin Amr ile Resul-i Ekrem Efendimiz (a.s.m.) arasında şöyle bir soh-bet gerçekleşir:
'Resulullah Sallallâhü Aleyhi Vesellem bir gün bana, ‘Kur'ân'ı bir ayda hatmet' dedi.
'Kendisine, ‘Daha az bir zamanda hatmedebilirim' dedim.
'Öyle ise on günde bir hatmet' buyurdu.
'Tekrar, ‘Daha az bir zamanda hatmedebilirim' dedim.
'O halde yedi günde bir hatmet, bundan daha az indirme' cevabında bulundu.'
Sahabiler her gün için okuyacakları kadar Kur'ân'ı bö-lümlere (hiziblere) ayırır ve her gün bu bölümlerden birini okurlardı.
Resul-i Ekrem Efendimiz (a.s.m.) de böyle bir uygula-mayı tasvip etmişlerdir.
Esasen ezberleme amacı dışında Kur'ân'ı okumanın gayesi önce onu anlamak, sonra da anladığıyla amel etmektir. Resul-i Ekrem Efendimizin (a.s.m.) Kur'ân'ı teenni ile ve geniş bir zaman dilimi içinde okumayı tavsiye etmesinin sebebi de buradan kaynaklanmaktadır.
Kur'ân hatmi tamamlandıktan ve duası yapıldıktan sonra ne yapılması gerektiği hususunda da hadis-i şerifte bilgiler mevcuttur.
Bir adam Peygamber Efendimize (a.s.m.) sordu:
'Yâ Resulallah, Allah'ın en çok sevdiği amel hangisidir?'
Peygamber Efendimiz (a.s.m.), 'Konup göçendir' buyurdu.
'Konup göçen kimdir?' diye sorunca, Peygamber E-fendimiz (a.s.m.) şöyle cevap verdiler:
'Kur'ân'ı başından sonuna kadar okuyan, bitirince hemen başlayandır.'
Kur'ân hatmeden insanı Allah'ın masum varlıkları olan melekler de yalnız bırakmaz, kendi dilleriyle Kur'ân ehline dua ve istiğfarda bulunurlar.
Kur'ân hatmi bittikten sonra belli bir düzen içinde ha-tim duası yapılması da sünnettir.
Hatim indirirken Duhâ (Vedduhâ) Sûresinden itibaren her sûrenin sonunda veya bir görüşe göre başında tekbir getirme âdeti, yedi kıraat imamlarından İbni Kesir'in râvisi İmam Bezzî tarafından bir hadis olarak rivâyet edilmektedir.
Ayrıca İmam Şâfiî Hazretleri de bu konuda şöyle der:
'Şâyet tekbiri terk edersen, Resulullahın (a.s.m.) sünnetinden birini kaybetmiş olursun.'
Zamanla tekbire tahmid ve tehlil cümleleri de ilave e-dilerek bazı ibareler oluşturulmuştur.
Kur'ân hatmi asıl itibariyle Nâs Sûresinin okunmasıyla sona ererse de, ardından Fâtiha ile Bakara sûresinin ilk beş âyetinin okunması yeni bir hatme başlangıç sayılmıştır.
Meşhur bir hadis imamı olan Darimi, bu hususta hasen bir senedle İbni Abbas ve Ubeyy bin Ka'b'den şöyle rivâyet eder:
'Resul-i Ekrem Efendimiz, (a.s.m.) hatminde Nas Sûresini bitirince, duasına Fatiha ile başlar, Bakara Sûresinin, 'Ulâike hümü'l müflihûn (İşte onlardır kurtuluşa erenlerdir)' âyetine kadar okur, sonra hatim duasını yaparak bi-tirirdi.
Hatim tamamlandıktan sonra ayrıca bir dua edilir. Resul-i Ekrem Efendimiz (a.s.m.), 'Kur'ân'ı hatmeden kişinin kabul olunacak bir duası vardır' buyurmuşlar, kendisi de hatimden sonra dua etmişlerdir.
Bu dualardan bazıları hadis kitaplarında nakledilmektedir. Abdullah bin Mes'ud, Abdullah bin Abbas ve Enes bin Mâlik başta olmak üzere bazı Sahabilerin hatim dualarına katıldıkları, aile fertleriyle birlikte hatim duası yaptıkları da rivâyet edilmektedir.
Ayrıca hatim duası yapılacağı gün oruç tutmanın sün-net olduğu da bildirilmektedir.
Bu uygulama çok değişik ve gösterişli merasimler halinde günümüze kadar gelmiş, halk arasında ilk defa hatim indiren çocuklar için de şimdilerde ruhani bir ortam içinde güzel merasimler düzenlenmektedir.
HATİM DUASINA BAŞLAMADAN ÖNCE
Hatimden önce üç İhlas suresi okunur ve arkasından tekbir getirilir. "Allahu ekber Allahu ekber, lâ ilâhe illallahu vallahu ekber, Allahu ekber ve lillahil hamd" denir.
Daha sonra Felak suresi okunup aynı tekbir getirilir.
Sonra Nas suresi okunarak tekbir getirilir.
En son Fatiha suresi ve Elif lam mim (Bakara'nın ilk sayfası) okunur ve arkasından hatim duası okunarak en sonunda yine Fatiha okunarak bitirilir.
Örnek Türkçe Hatim Duası
Ey Yüce Rabbimiz !
Sen bütün mahlukatına merhametli bilhassa inanmış kullarına pek lütufkarsın, el açtık kapına geldik sana dua ve niyazlarımızla yalvarıyoruz, dualarımızı kabul ederek bizlere af kapından bos çevirme Allah’ım!
Kıyamet gününün tek hakimi ve sahibi sensin, bizlere orada acı, cehennem azabından koru Ya Rabbi!
Biz yalnız sana kulluk eder ve yalnız senden yardim dileriz, bizleri ibadet ve itaatin yolundan hiç bir zaman ayirma Allah’ım!
Hidayet üzere devamlı kalmayı, muttaki kullarından olmayı, dünya ömrümüzü iffet ve şerefimizle geçirmeyi cümlemize nasip eyle Allah’ım!
Gazabından hoşnutluğuna, cezandan affına, şeytanın şerlerinden senin sonsuz rahmetine sığınıyoruz, sen affedicisin, affetmeyi seversin, bizleri de affeyle Allah’ım!
Okunan hatimi serifi dergahında kabul eyle.
Hasıl olan sevabı evvelen sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafa (sav) Efendimizin temiz ruhuna hediyeye eyledik sen vasıl eyle Ya Rabbi!
Diğer peygamberlerin, sahabeyi kiram ile tabiinin ruhlarına, dini İslam’a ilimleriyle ve kılıçlarıyla hizmet eden alimlerle, şehitlerin ruhlarına hediyeye eyledik sen vasıl eyle Ya Rabbi!
Amin diyen cemaatimizin ahrete göç eylemiş geçmişlerinin ruhlarına, bu topluluğumuza sebep olanların bütün ölmüşlerinin ruhlarına, dünyada anacak kimsesi kalmamış Müslüman kardeşlerimizin ruhlarına hediyeye eyledik, sen ulaştır Ya Rabbi!
Ve hassaten bu hatimin yapılmasında emeği geçen ve katılan herkesin geçmişlerinin ruhuna hediyeye eyledik sen ulaştır Ya Rabbi! Günahları varsa, onları hasenata tebdil eyle Allah'ım!
Hatime katılan tüm kardeşlerimizin gönüllerindeki muratlarına hayırla birlikte kavuşmalarını, iki cihanda senin nurunla pür nur olmalarını nasip eyle Allah'ım! Varsa bütün sıkıntılarını sen gider Ya Rabbi!
Senin affına merhametine ve lütfüne daha çok ihtiyaç duyduğumuz şu zamanda bizleri sensiz bırakma Ya Rabbi! Sana yalvarıyoruz, kapına geldik bizleri boş çevirme Ya Rabbi!
Allahim sende biliyorsun ki senden başkasına rabb demedik, sadece sana kulluk ettik ve sadece senden yardım istedik, ve biliyoruz ki Allah'ım senin razı olmadığın işler yaptık, ama sen bizim Rabb'imizsin senden başkasına gidecek halimiz yok ki, ceza vermende sen bizim Rabb'imizsin, affetmende rabbimizsin, bizi bağışlarsan sen gafur ve rahimsin.
Sen affedicisin, affi seversin bizleri affeyle Ya Rabbi...
Ahirete göç eylemiş, kemikleri çürümüş bir fatihaya muhtaç olanların kabirlerini Kur’an’ın nuru ile aydınlat, makamlarını cennet eyle Allah’ım!
Kabirlerinde imanlarının ve Kur’an’ın nurunu onlara ortak eyle! Kabirlerini cennet bahçelerinden eyle. Cehennem çukuruna benzetme Ya Rabbi!
Beşer olarak, şaşarak işledikleri kusurları sebebiyle kabir azabı çekenler varsa, okunan Kur’an hürmetine sen onları kurtar Allah’ım! Sevgili Peygamber (asm)'in hürmetine onları affet Allah’ım! Kabe-i Muazzama, Ravza-i mutahhera ve diğer mukaddes yerler hürmetine sen onlara acı Allah’ım!
Dünyanın dört bir yanında zulme maruz kalmış bütün Müslüman kardeşlerimizin halleri sana arz ediyoruz Allah'm! Zulmedenleri ıslah eyle Ya Rabbi! Islah olmaları mümkün değilse, onları Kahhar isminle kahreyle Ya Rabbi!
Özellikle şuan dünyanın dört bir tarafında, biz burada rahat bir mekanda karnımız tok, başımızda çatı dua etmek bile nefsimize ağır gelirken ya onlar, ya onlar Allah'ım! Gecenin bir saatinde, soğukta, karnı aç ve bir köşede ölmeyi bekleyen Müslüman kardeşim “Ben burada bu haldeyken benden bir duasını bile esirgeyen Müslüman kardeşimden hesabimi soracak günü bekliyorum.” diyorsa, bunun hesabını nasıl veririz Allah'ım! Bizlere bu şuuru nasip eyle Allah'ım!
Son nefesimizde kelim-i şehadetle buyrun « Eşhedu en la ilahe illallah ve eşhedu anne Muhammeden abduhu ve rasuluh » diyerek bu dünyadan göç etmeyi, imanın ve İslamın doğru, temiz ve nurlu yolundan ayrılmadan göç etmeyi cümlemize nasip eyle Ya Rabbi!
Şerefimiz olan dinimizi, dünyamızı ahretimizi mamur eyle.
Gözümüzün, kulağımızın kalbimizin ve diger bütün azalarımızın şerlerinden bizleri koru.
Ey kalpleri tasarrufunda bulunduran Mevlamız, bizleri ve aile fertlerimizi sana itaatle hoşnutluğuna sebep olan işlerde ve doğru yolunda daim eyle!
Kabul olmayacak dua ile sana el kaldırmaktan, insanlığa ve İslamlığa faydalı olmayan bilgiden, bir Müslümana yakışmayan acizlikten, tembellikten, cimrilikten sana sığınıyoruz, bizleri de koru Ya Rabbi!
Amin diyen kullarını iki cihanda aziz eyle.
Cennetinle cemalinle bizleri müşerref eyle ve duamızı yüce dergahında kabul eyle Ya Rabbi!
Hulasa duaların özü; sevgili Peygamberimizin (asm) senden istediği hayırlı işlerin tamamını biz de Senden istiyoruz, bizlere de nasip eyle Ya Rabbi!
Sevgili Peygamberimizin (asm) sana sığındığı bütün şerlerden, fitne, fesat ve nifaktan bizde Sana sığınıyoruz, hepimizi koru Allah’ım!
Hatim duasına katılan katılmayan herkesin günahlarını geniş mağfiretinle affeyle Ya Rabbi!
Bizlere hiçbir zaman düşünemediğimiz kadar büyük ve geniş nimetler ihsan eyle Ya Rabbi!
Hiçbir gölgenin olmadığı o dehşetli hesap gününde, senin gölgenin altında bulunmayı nasip eyle Allah’ım.
Bu hatime katılan arkadaşlarla beraber Cennette de komşu olmayı nasip eyle Ya Rabbi
"Subhane Rabbike Rabbi’l-izzeti amma yesifun ve salamın ale’l-mirselin ve’l-hamdu lillahi Rabbi’l-alemin"
Bütün ölmüşlerimizin ve Sevgili Peygamberimizin (asm) ruhu için, Allah Teala’nın rızası için. El Fatiha.
Nihat Hatipoğlundan Hatim Duası Dinlemek İçin Videoyu tıklayınız
